Suat ÖZARAS
Köşe Yazarı
Suat ÖZARAS
 

MUHSİN YÜCE

1942 senesinde yaptığı ve herkesin ''Möhsün beyin pavrukası'' dediği un değirmeninin sahibidir. 80'li yıllarda; bu değirmenin yanına, modern bir un fabrikası yapılır. Mütevazi bir kişiliğe sahip olan ve her zaman takım elbise giyen Muhsin beyin kaşları da heybetliydi. Onu daha çok, şimdiki huzurevinin yakınında bulunan ve fabrikanın unlarının satıldığı dükkanda görürdüm. Muhsin beyin bir de Austin marka kamyonu vardı. Kapımızın önünden her geçişinde, dişli kutusundan ve kaportasından sesler gelirdi.   Değirmeni Rus Malakan'lar yaptığı için, değirmeni çalıştıran dereye de jest olsun diye Malakan denilirdi (1). Muhsin Yüce, Kars'ın Akyaka ilçesine bağlı Ergine köyünde yaşayan Rus Malakan'ları getirip değirmeni yaptırır. O zaman Hasankale'de elektrik yoktur, fakat değirmenin olduğu bölge gece vakti ışıl ışıldır. Elektrik işini Manisa'lı bir usta yapar (2). Kaymakam lojmanına da buradan elektrik kabloları döşenir (3). Turistik Otel'in havuzunun doğu tarafında Muhsin beyin içinde sıcak su havuzu bulunan bir de evi vardı (4) . Değirmenin yapımında; her ay aldığı paranın bir kısmını ülkesine gönderen Peter isminde  Alman mühendise; -Neden bu parayı gönderiyorsun, dediklerinde; -Ülkemin bu paraya ihtiyacı var, dermiş. Paşabey Mahallesi'nden itibaren, Malakan çayının her iki tarafında söğüt ve kavak ağaçları vardı. Erzurum'dan günübirlik gelenler çok kere Malakan'ın kenarında piknik yaparlardı. Değirmene yaklaşık 20m. kala sağ tarafta fazla gelen suyu tahliye etmek için savak vardı. Savaktan akan suyun izlediği yol, dik üçgenin hipotenüsü gibiydi. Betonla kaplıydı ve yosunluydu. Tahliye esnasında balıklar tersine yüzüp havaya zıplıyorlardı. Savağın doğusunda, bir duvarı dereye paralel olan büyükçe bir depo vardı. Savağın suyunun takip ettiği yol üzerinde, pürüzsüz betondan yapılmış dar bir köprü vardı. Mezbahanın bahçesine at arabalarıyla pikniğe giderken araba aşağı düşecek diye korkardım (5) .   Savaktan biraz ilerde boydan boya yaklaşık 2-3 cm. aralıklardan oluşan, çöplerin geçişini engelleyici demir ızgara vardı. Izgaranın boyu, çayın genişliğinden fazla olduğundan yanlamasına konulmuştu. Biraz ilerde tek kişinin karşıya geçeceği kalınca bir kalastan oluşan köprü vardı. Kalas kısa gelmiş olmalı ki, yaklaşık 1 m.lik kalas ilave edilip çivilerle tutturulmuştu. Malakan'ın kuzeye bakan tarafında, zeminin biraz altında kesme taşlardan yapılmış kanal vasıtasıyla değirmene içme suyu giderdi. Buğdaylar un yapılmadan evvel yıkandıktan sonra, boru vasıtasıyla yanda bulunan arka aktarılırdı. Tahliye edilen su borusunun önünde bir sakoyul/süpürge bulunurdu. Değirmenin önünde 4-5m. genişliğinde bir köprü vardı. Değirmenin her zaman açık olan kapısından, içerde dönen kasnak ve kayışları görürdüm. Değirmen çalıştığında, kasnak ve makinaların tempolu sesleri hoşuma giderdi. Değirmenin çalışmadığı kısa vakitlerde ise kuşların melodili cıvıltıları duyulurdu.   3. Ordu Komutanlığının, un ihtiyacı bu değirmen tarafından tedarik edilirdi. Vagonlarla tren istasyonuna gelen buğdaylar, değirmene askeri araçlarla/GMC taşınırdı. Değirmende çalışan askerler, Malakan'ın kenarındaki barakalarda kalırlardı. Değirmende olabilecek bütün arızalardan baş usta Efendi Turhan sorumluydu. Muhsin bey atlarıyla; TMO'dan ve köylerden aldığı buğdayları, yazın arabalarla kışın da kızaklarla değirmene taşırdı. Çok soğuk günlerde de, değirmenin çalışması için donan buzlar kırılırdı. Malakan her sene, Muhsin beyin işçileri tarafından temizlenirdi. Küçükken bir ramazan günü buğdayları öğütmeye götürdüğümüzü hatırlıyorum. Para yerine öğütme parası olarak da buğday alınmıştı. Kışla yolunda da bir değirmeni olduğundan fabrikaya; Çermik Un Fabrikaları adı konulmuştu (6). Fabrikanın muhasebe işleri Konyalı Emin bey ve Abdullah Yıldız tarafından yapılıyordu. İsmet İnönü Hasankaleye geldiğinde, karşılayanlar arasında; Belediye Başkanı Zakir İbrahimhakkıoğlu, Cebbar Pasin ve Muhsin bey de vardır. Halk, yapılacak demiryolunun tarım arazilerine zarar vereceği endişesiyle ilçe dışından gitmesini İnönü'ye söylerler.   DİPNOTLAR: 1-Hindi ve kaz da besleyen Malakan'lar, değirmenin doğusunda bulunan evlerde kalırlardı. Cüsseli ve heybetli olan eşlerini ise değirmen ile mezbaha arasındaki yolun kenarında otururken görürdüm. Malakan'lar toplu halde Rusya'ya dönecekleri zaman İvan Acar'ın eşi Hasankale'den ayrılmak istemez ve bir gece intihar eder. Gözyaşları arasında ilçe mezarlığına defnedilir. Vefalı Malakan'lar her sene, gemi ile Trabzon'a oradan da özel araçlarıyla Hasankaleye gelip değirmeni ve Muhsin beyim kabrini ziyaret ederler.   2- Manisa'lı usta, Hasankale'de doğan hakim ve savcı olan çocuklarıyla yakın zamanda Hasankale'yi ziyarete gelir. İlerlemiş yaşına rağmen, kendi yaptığı jeneratörlerin olduğu alt kata iner. Usta hüzünlenir ve gözyaşlarını tutamaz.   3- Mustafa Özgüven'in anlattığına göre; Muhsin Bey'in  yanında çalışan Abdurrahman emi arada bir Kağızman'dan gelip Efe hazretlerini ziyaret edermiş. Bir gün de Muhsin bey, Efe Hazretleri'ni ziyarete gitmiş. Muhsin bey, sohbet edilen yere gidince giriş kısmına diz çöküp oturmuş. Efe Hazretleri yanına çağırmış ve vaazdan sonra sohbet etmişler.   4- Evin yanında bulunan caminin tuvaletlerinde, kendiliğinden çıkan sıcak kükürtlü su akardı. Çermiktepe Mahallesi'nin her yerinde sıcak su ve zift kaynardı. Banyolar/Şifa-Palas karşısında bulunan derenin içinde büyükçe sıcak sulu havuz /Fığ-fığ ve Büyük Çermiğin yanında üstü açık çermik /Camış çermiği vardı. Eskiler, bu bölgede Rus'ların gazyağı çıkardığını söylerdiler. MTA. sondaj yaptıysa da sonuç alınamadı. 5-Değirmenin ilerisinde mezbaha vardı. Mezbahada özellikle Kayseri'liler; kavurma, pastırma ve sucuk yapardı. Mezbahanın bütün depolarının bacalarında yaklaşık 1.5 m. boyunda pastırma ve sucuk kurutuluyordu. Ağaçlarla kaplı bahçede bir de çardak vardı. Özellikle cumartesi ve pazar günleri mezbahanın bahçesinde yer bulunmazdı. 6- Devlet Hastanesinin bahçesinin doğu tarafında bulunan değirmenin bahçesi, Muhsin Bey tarafından hastaneye bağışlanır.  
Ekleme Tarihi: 29 Mart 2024 - Cuma
Suat ÖZARAS

MUHSİN YÜCE

1942 senesinde yaptığı ve herkesin ''Möhsün beyin pavrukası'' dediği un değirmeninin sahibidir. 80'li yıllarda; bu değirmenin yanına, modern bir un fabrikası yapılır. Mütevazi bir kişiliğe sahip olan ve her zaman takım elbise giyen Muhsin beyin kaşları da heybetliydi. Onu daha çok, şimdiki huzurevinin yakınında bulunan ve fabrikanın unlarının satıldığı dükkanda görürdüm. Muhsin beyin bir de Austin marka kamyonu vardı. Kapımızın önünden her geçişinde, dişli kutusundan ve kaportasından sesler gelirdi.

 

Değirmeni Rus Malakan'lar yaptığı için, değirmeni çalıştıran dereye de jest olsun diye Malakan denilirdi (1). Muhsin Yüce, Kars'ın Akyaka ilçesine bağlı Ergine köyünde yaşayan Rus Malakan'ları getirip değirmeni yaptırır. O zaman Hasankale'de elektrik yoktur, fakat değirmenin olduğu bölge gece vakti ışıl ışıldır. Elektrik işini Manisa'lı bir usta yapar (2). Kaymakam lojmanına da buradan elektrik kabloları döşenir (3). Turistik Otel'in havuzunun doğu tarafında Muhsin beyin içinde sıcak su havuzu bulunan bir de evi vardı (4) .


Değirmenin yapımında; her ay aldığı paranın bir kısmını ülkesine gönderen Peter isminde  Alman mühendise;
-Neden bu parayı gönderiyorsun, dediklerinde;
-Ülkemin bu paraya ihtiyacı var, dermiş.

Paşabey Mahallesi'nden itibaren, Malakan çayının her iki tarafında söğüt ve kavak ağaçları vardı. Erzurum'dan günübirlik gelenler çok kere Malakan'ın kenarında piknik yaparlardı. Değirmene yaklaşık 20m. kala sağ tarafta fazla gelen suyu tahliye etmek için savak vardı. Savaktan akan suyun izlediği yol, dik üçgenin hipotenüsü gibiydi. Betonla kaplıydı ve yosunluydu. Tahliye esnasında balıklar tersine yüzüp havaya zıplıyorlardı. Savağın doğusunda, bir duvarı dereye paralel olan büyükçe bir depo vardı. Savağın suyunun takip ettiği yol üzerinde, pürüzsüz betondan yapılmış dar bir köprü vardı. Mezbahanın bahçesine at arabalarıyla pikniğe giderken araba aşağı düşecek diye korkardım (5) .


 
Savaktan biraz ilerde boydan boya yaklaşık 2-3 cm. aralıklardan oluşan, çöplerin geçişini engelleyici demir ızgara vardı. Izgaranın boyu, çayın genişliğinden fazla olduğundan yanlamasına konulmuştu. Biraz ilerde tek kişinin karşıya geçeceği kalınca bir kalastan oluşan köprü vardı. Kalas kısa gelmiş olmalı ki, yaklaşık 1 m.lik kalas ilave edilip çivilerle tutturulmuştu. Malakan'ın kuzeye bakan tarafında, zeminin biraz altında kesme taşlardan yapılmış kanal vasıtasıyla değirmene içme suyu giderdi. Buğdaylar un yapılmadan evvel yıkandıktan sonra, boru vasıtasıyla yanda bulunan arka aktarılırdı. Tahliye edilen su borusunun önünde bir sakoyul/süpürge bulunurdu. Değirmenin önünde 4-5m. genişliğinde bir köprü vardı. Değirmenin her zaman açık olan kapısından, içerde dönen kasnak ve kayışları görürdüm. Değirmen çalıştığında, kasnak ve makinaların tempolu sesleri hoşuma giderdi. Değirmenin çalışmadığı kısa vakitlerde ise kuşların melodili cıvıltıları duyulurdu.

 

3. Ordu Komutanlığının, un ihtiyacı bu değirmen tarafından tedarik edilirdi. Vagonlarla tren istasyonuna gelen buğdaylar, değirmene askeri araçlarla/GMC taşınırdı. Değirmende çalışan askerler, Malakan'ın kenarındaki barakalarda kalırlardı. Değirmende olabilecek bütün arızalardan baş usta Efendi Turhan sorumluydu. Muhsin bey atlarıyla; TMO'dan ve köylerden aldığı buğdayları, yazın arabalarla kışın da kızaklarla değirmene taşırdı. Çok soğuk günlerde de, değirmenin çalışması için donan buzlar kırılırdı. Malakan her sene, Muhsin beyin işçileri tarafından temizlenirdi. Küçükken bir ramazan günü buğdayları öğütmeye götürdüğümüzü hatırlıyorum. Para yerine öğütme parası olarak da buğday alınmıştı. Kışla yolunda da bir değirmeni olduğundan fabrikaya; Çermik Un Fabrikaları adı konulmuştu (6). Fabrikanın muhasebe işleri Konyalı Emin bey ve Abdullah Yıldız tarafından yapılıyordu.

İsmet İnönü Hasankaleye geldiğinde, karşılayanlar arasında; Belediye Başkanı Zakir İbrahimhakkıoğlu, Cebbar Pasin ve Muhsin bey de vardır. Halk, yapılacak demiryolunun tarım arazilerine zarar vereceği endişesiyle ilçe dışından gitmesini İnönü'ye söylerler.

 

DİPNOTLAR:
1-Hindi ve kaz da besleyen Malakan'lar, değirmenin doğusunda bulunan evlerde kalırlardı. Cüsseli ve heybetli olan eşlerini ise değirmen ile mezbaha arasındaki yolun kenarında otururken görürdüm. Malakan'lar toplu halde Rusya'ya dönecekleri zaman İvan Acar'ın eşi Hasankale'den ayrılmak istemez ve bir gece intihar eder. Gözyaşları arasında ilçe mezarlığına defnedilir. Vefalı Malakan'lar her sene, gemi ile Trabzon'a oradan da özel araçlarıyla Hasankaleye gelip değirmeni ve Muhsin beyim kabrini ziyaret ederler.

 

2- Manisa'lı usta, Hasankale'de doğan hakim ve savcı olan çocuklarıyla yakın zamanda Hasankale'yi ziyarete gelir. İlerlemiş yaşına rağmen, kendi yaptığı jeneratörlerin olduğu alt kata iner. Usta hüzünlenir ve gözyaşlarını tutamaz.

 

3- Mustafa Özgüven'in anlattığına göre; Muhsin Bey'in  yanında çalışan Abdurrahman emi arada bir Kağızman'dan gelip Efe hazretlerini ziyaret edermiş. Bir gün de Muhsin bey, Efe Hazretleri'ni ziyarete gitmiş. Muhsin bey, sohbet edilen yere gidince giriş kısmına diz çöküp oturmuş. Efe Hazretleri yanına çağırmış ve vaazdan sonra sohbet etmişler.


 
4- Evin yanında bulunan caminin tuvaletlerinde, kendiliğinden çıkan sıcak kükürtlü su akardı. Çermiktepe Mahallesi'nin her yerinde sıcak su ve zift kaynardı. Banyolar/Şifa-Palas karşısında bulunan derenin içinde büyükçe sıcak sulu havuz /Fığ-fığ ve Büyük Çermiğin yanında üstü açık çermik /Camış çermiği vardı. Eskiler, bu bölgede Rus'ların gazyağı çıkardığını söylerdiler. MTA. sondaj yaptıysa da sonuç alınamadı.


5-Değirmenin ilerisinde mezbaha vardı. Mezbahada özellikle Kayseri'liler; kavurma, pastırma ve sucuk yapardı. Mezbahanın bütün depolarının bacalarında yaklaşık 1.5 m. boyunda pastırma ve sucuk kurutuluyordu. Ağaçlarla kaplı bahçede bir de çardak vardı. Özellikle cumartesi ve pazar günleri mezbahanın bahçesinde yer bulunmazdı.


6- Devlet Hastanesinin bahçesinin doğu tarafında bulunan değirmenin bahçesi, Muhsin Bey tarafından hastaneye bağışlanır.

 

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve gazetepasinler.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.

deneme bonusu veren siteler acotr.org deneme bonusu veren siteler 2023 deneme bonusu veren siteler güzel sözler deneme bonusu veren siteler